Azərbaycanda yaş barama tədarükü  davam edir və 2025-ci il iyulun 8-nə qədər ölkə üzrə tədarük məntəqələrinə ümumilikdə 186,6 ton yaş barama təhvil verilib. Bu göstərici, dövlətin aqrar sektorda ipəkçiliyin inkişafına verdiyi dəstəyin və kümçülərin zəhmətinin bəhrəsidir. Baramaçılıq Azərbaycanın qeyri-neft sektorunun şaxələndirilməsi və regionların sosial-iqtisadi inkişafında mühüm rol oynayan sahələrdən biridir.

Hər il olduğu kimi, bu il də ən çox barama tədarükü Zərdab rayonunda aparılıb. Zərdab kümçüləri tədarük məntəqələrinə 32,282 ton yaş barama təhvil verərək liderliyini qoruyublar. 2025-ci təsərrüfat ilində Zaqatala (19,147 ton), Balakən (17,514 ton) və Ağcabədi (17,141 ton) rayonlarında da yüksək məhsuldarlıq qeydə alınıb.

Bundan əlavə, Şəki (8,628 ton), Qax (8,029 ton), Bərdə (7,343 ton), Füzuli (7,254 ton), Tərtər (6,540 ton), Ağdaş (5,695 ton), Lənkəran (5,426 ton) və Sabirabadda (5,177 ton) yaş barama istehsalı 5 tondan artıq olub ki, bu da bir çox regionda ipəkçiliyin inkişaf etdiyini göstərir.

Qutu başına düşən yaş barama istehsalına görə də Zərdab rayonu liderdir. Rayon üzrə orta məhsuldarlıq qutu başına 50 kiloqram yaş barama təşkil edir. Orta məhsuldarlıq göstəricisi Qazax (49 kq), Cəbrayıl (Biləsuvar) (47 kq), Tovuz (46 kq), Zaqatala (43 kq) və Beyləqan (43 kq) rayonlarında da yüksək olub. Bu, kümçülərin peşəkarlığı və tətbiq edilən aqrotexniki qaydaların səmərəliliyini əks etdirir.

Azərbaycanda yaş barama istehsalı dövlət tərəfindən geniş şəkildə subsidiyalaşdırılır. Kümçülər yaş baramanı kiloqramı 5 manatdan “Azərİpək” MMC-yə təhvil verirlər. Bununla yanaşı, dövlət əlavə olaraq hər kiloqram yaş barama istehsalına görə fermerlərə 6 manat subsidiya ödəyir. Nəticədə, fermer təhvil verdiyi hər kiloqram yaş baramanın əvəzində ümumilikdə 11 manat gəlir əldə edir. Cari məzənnə ilə bu, təxminən 6.47 ABŞ dollarına bərabərdir.

Cari ildə dövlət tərəfindən kümçülərə əvəzsiz olaraq 6000 qutu ipəkqurdu toxumu paylanıb. Bu toxumların 5000 qutusu Çin Xalq Respublikasından tədarük edilib, 1000 qutu hibrid ipəkqurdu toxumu isə Qax Damazlıq İpəkçilik Stansiyasında istehsal olunub. Xarici təcrübənin tətbiqi və yerli istehsalın artırılması ipəkçiliyin daha da inkişafına töhfə verir.

Yaş baramanın beynəlxalq bazar qiyməti müxtəlif amillərdən asılı olaraq dəyişir. Son məlumatlara görə, xüsusilə işlənmiş (xarici mənbələrdə "raw silk" adlandırılan) ipəyin qiymətləri kiloqramı 10 ABŞ dollarından 40 ABŞ dollarına qədər dəyişə bilər. Daha spesifik məlumatlara baxdıqda, 2024-cü ildə orta xam ipək ixrac qiyməti tonuna 63,997 ABŞ dolları təşkil edib. Bu rəqəmlər hazır və ya yarımhazır ipək məhsullarına aiddir, yaş baramaya deyil.

Azərbaycanda kümçülərdən təhvil alınan yaş barama birbaşa "Azərİpək" MMC-yə gedir. "Azərİpək" MMC baramanın emalını həyata keçirərək ondan ipək sapı (xammal ipək) istehsal edir. Bu ipək sapı daha sonra daxili bazarda və ya ixrac üçün istifadə olunur. "Azərİpək"in hazır ipək sapını hansı qiymətə satdığı barədə açıq mənbələrdə dəqiq məlumat tapılmasa da, dünya bazarında xam ipəyin (raw silk) qiymətləri yuxarıda qeyd olunan aralıqda dəyişir.

Azərbaycanda kümçülərə ödənilən 11 manat (təxminən 6.47 ABŞ dolları) yaş baramanın dəyəri beynəlxalq bazarda xammal ipəyin qiymətlərindən aşağıdır ki, bu da "Azərİpək"ə emal prosesi və ixrac üçün rəqabətli qiymət imkanı yaradır. Fondun dəstəyi və "Azərİpək"in fəaliyyəti yerli ipəkçilik sənayesinin inkişafı və beynəlxalq bazarda möhkəmlənməsi üçün vacibdir.

2025-ci ilin iyun ayında Braziliyada yüksək keyfiyyətli yaş baramanın topdansatış qiymətləri kiloqramı təxminən 5,84 ABŞ dolları ilə 6,09 ABŞ dolları arasında dəyişib.

Hindistanda isə 2024-cü ilin noyabr ayında yaş baramanın kiloqramı təxminən 4,92 ABŞ dolları ilə 4,99 ABŞ dolları olub. Quru baramanın qiyməti isə tonu 22,5 min ABŞ dolları (yəni 22,5 ABŞ dolları/kq) səviyyəsindədir.

MONETAR.AZ