Azərbaycan-Macarıstan münasibətləri son illər mütərəqqi dinamika nümayiş etdirərək təkcə qarşılıqlı ticarətin artımını deyil, həm də əməkdaşlığın kənd təsərrüfatı və əczaçılıqdan tutmuş enerji və “yaşıl” iqtisadiyyata qədər geniş sahələri əhatə edən strateji tərəfdaşlığa çevrilməsini əks etdirir. Sentyabrın 5-də Budapeştdə keçirilən hökumətlərarası komissiyanın 11-ci iclası bu yolda mühüm mərhələ oldu, yeni sazişlər təmin edildi və uzunmüddətli investisiyalar, texnologiya mübadiləsi və qarşılıqlı fəaliyyət üçün hüquqi bazanın dərinləşdirilməsində qarşılıqlı marağı vurğulandı. Görüşün nəticələri göstərdi ki, tərəflər ənənəvi xammal formatından kənara çıxan və ümumavropa iqtisadi məkanına inteqrasiya perspektivinə yönəlmiş hərtərəfli və bir-birini tamamlayan layihələr səviyyəsində münasibətlər qurmağa çalışırlar.

   Komissiyanın iclasında əsas diqqət ikitərəfli əməkdaşlığın müqavilə-hüquqi bazasının genişləndirilməsinə yönəldilib və bu, imzalanmış sənədlərdə öz əksini tapıb. Komissiyanın yekun protokolunda ticarət-iqtisadi əlaqələr, investisiya əməkdaşlığı, energetika, nəqliyyat, kənd təsərrüfatı, səhiyyə və humanitar sahədə prioritetlər qeyd olunmaqla yaxın gələcək üçün əməkdaşlıq sahələri qeyd edilib. Bu zaman protokolun imzalanması əldə olunmuş razılaşmaların rəsmi təsdiqi kimi deyil, həm də öhdəliklərin yerinə yetirilməsinin müntəzəm monitorinqi və konkret layihələrin hazırlanması üçün davamlı bazanın yaradılması kimi mühüm əhəmiyyət kəsb edir.

   Azərbaycan Tibb Universiteti, Peç Universiteti və Scandens və PannonPharma əczaçılıq şirkətləri arasında səhiyyə sahəsində Anlaşma Memorandumunun imzalanması da az əhəmiyyət kəsb etmir. Onun əhəmiyyəti akademik mübadilədən kənara çıxır: kliniki tədqiqatlar üçün platformanın yaradılması, əczaçılıqda yeni texnologiyaların tətbiqi və Azərbaycanda müqavilə əsasında dərman istehsalının qurulmasıdır. Beləliklə, Azərbaycan tibb və əczaçılıq sahəsində Avropa standartlarına, Macarıstan isə əczaçılıq sənayesinin ixrac potensialını gücləndirmək imkanı əldə edir. Ən strateji sənədlər bloku enerjiyə aiddir. Macarıstanın MOL Group və MVM şirkətləri yataqların işlənməsində iştirak payı alaraq Azərbaycanın ən iri neft-qaz layihələrində iştiraklarını gücləndiriblər. Bu, qarşılıqlı fəaliyyətin xarakterini əsaslı şəkildə dəyişdirir: Macarıstan son istehlakçı rolundan investor və istehsalçı statusuna keçir ki, bu da onun ənənəvi təchizat mənbələrindən asılılığını azaldır və enerji təhlükəsizliyini gücləndirir. MOL, tərəflərin bəyanatlarına görə, mühüm neft yataqlarından biri üzrə operator funksiyalarını öz üzərinə götürməyə, həmçinin yeni müqavilələr çərçivəsində qaz hasilatına qoşulmağa hazırlaşır. Azərbaycan üçün belə addımlar uzunmüddətli investisiyaların cəlb edilməsi, texnoloji mübadilə və ölkənin Mərkəzi Avropaya etibarlı enerji resursları təchizatçısı kimi mövqelərinin möhkəmləndirilməsi deməkdir.

    Azərbaycanın Qida Təhlükəsizliyi Agentliyi ilə Macarıstanın Kənd Təsərrüfatı Nazirliyi arasında 2025-2027-ci illər üçün Fəaliyyət Planına xüsusi yer ayrılıb. Bu sənəd məhsulların keyfiyyətinin və təhlükəsizliyinin təmin edilməsi, kənd təsərrüfatı istehsalı və baytarlıq sahəsində texnologiyaların mübadiləsi, eləcə də kənd təsərrüfatı məhsulları ticarətinin inkişafı üzrə birgə tədbirləri nəzərdə tutur. İxracın şaxələndirilməsinə və qeyri-resurs sektorunun inkişafına yönəlmiş bu plan Avropa İttifaqının üzvü kimi Macarıstan vasitəsilə Avropa bazarına çıxmaq üçün bir vasitədir, Budapeşt üçün isə Azərbaycan bazarında öz istehsalçılarının mövqelərini gücləndirmək imkanıdır.

    Enerji əməkdaşlığı təkcə istehsalla məhdudlaşmır. Xəzər dənizindən Cənubi Qafqaz və Qara dəniz vasitəsilə bərpa olunan enerjinin Avropaya, o cümlədən Macarıstana ixracını nəzərdə tutan “Yaşıl enerji dəhlizi”nin yaradılması perspektivləri müzakirə edilib. Macarıstan strukturlarının bu layihəyə daxil edilməsi onlara inkişaf etməkdə olan yaşıl enerji bazarında mövqe tutmağa və gələcək axınların bölüşdürülməsində iştirak etməyə imkan verir və Azərbaycan üçün bu, enerji diplomatiyasının gücləndirilməsi və Aİ bazarlarına yeni məhsullarla daxil olmaq üçün əlavə kanaldır.

    Birgə götürdükdə, imzalanmış sənədlər Azərbaycan-Macarıstan tərəfdaşlığının hərtərəfli xarakterini əks etdirir. Onlar ikitərəfli əlaqələrin hüquqi bazasını möhkəmləndirir, onları ənənəvi enerji resursları ticarətindən kənara çıxarır və uzunmüddətli strateji layihələr formalaşdırırlar. Macarıstan Azərbaycanın enerji və sənaye təşəbbüslərində iştirakı ilə regiondakı mövqeyini möhkəmləndirir və enerji təchizatı mənbələrini şaxələndirir, Azərbaycan isə Mərkəzi Avropada iştirakını genişləndirir, investorlar üçün cəlbediciliyini artırır və öz iqtisadiyyatını Avropa istehsal və təchizat zəncirlərinə inteqrasiya etmək qabiliyyətini nümayiş etdirir.