Təxminən üç il əvvəl OpenAI ChatGPT modelini istifadəyə verdi və bu, süni intellekt ətrafında böyük bir həyəcan dalğası yaradaraq texnologiya şirkətlərinin səhmlərini və daha geniş fond bazarlarını yeni tarixi maksimumlara qaldırdı.
İnvestorlar borcla maliyyələşdirilən infrastruktur xərclərinin artması ilə bağlı narahat olduqları üçün süni intellektlə bağlı perspektivlər bir qədər bulanmağa başlasa da, texnologiyanın artan təsiri dəyişməz olaraq qalır. Deutsche Bank analitiklərinin fikrincə, bu təsir xüsusilə qlobal iqtisadiyyatda özünü göstərir və onlar əlavə ediblər ki, İA (süni intellekt) artım üçün “alovlandırıcı, sürətləndirici və yanacaq mənbəyi” rolunu oynayıb.
Strateg Adrian Koksa da daxil olmaqla mütəxəssislər qeyd ediblər ki, “o, hələ məhsuldarlığa əhəmiyyətli təsir göstərməmişdən əvvəl belə”, yeni yaranan bu texnologiyanın daha geniş iqtisadiyyatı “ən azı indiki mərhələdə” canlandırmağa başladığını göstərən bir neçə faktor mövcuddur.
“İA çılğınlıq yaradıb və təkcə ona görə yox ki, gələcəkdə aşağı məhsuldarlıq artımından əziyyət çəkən iqtisadiyyatlara kömək vəd edir. O, artıq kapital xərcləri, artan dəyərləndirmələr və bu gün müəyyən səmərəlilik, eləcə də sabahın yeni qalibləri və uduzanları ilə bağlı gözləntilər hesabına artımı stimullaşdırır”, deyə analitiklər yazıblar.
Hazırda iqtisadçılar arasında “hakim” baxış belədir ki, İA (süni intellekt) məhsuldarlığı ildə 0,5–0,7% artıracaq, çünki tapşırıqların dörddə birindən çoxu avtomatlaşdırılacaq.
Bundan əlavə, İA infrastrukturu, o cümlədən süni intellekt modellərini işlədən çiplərin yerləşdiyi məlumat mərkəzləri üçün yüz milyardlarla dollarlıq kapital xərclərinin olacağı gözlənilir. Ümumi xərc həcminin onilliyin sonuna qədər hər il təxminən 20% artacağı proqnozlaşdırılır.
İA ilə əlaqəli şirkətlərin yüksələn qiymətləndirilməsi “varlanma effekti” yaradacaq, yəni hər dollar üçün təxminən 2 sentlik əlavə dəyər. Eyni zamanda, İA-nın “iqtisadiyyatda sürtünmələri aradan qaldıracağı”, bunun isə “yüngül deflyasiya təsirləri” ilə nəticələnəcəyi gözlənilir. Analitiklərin fikrincə, böyük şirkətlər böyüməyə davam edəcək, yeni oyunçular isə özlərinə yeni niş sahələr tapacaqlar.
Amma onlar xəbərdarlıq ediblər ki, süni intellekt bumu “çöküşə” çevrilə biləcək bir ssenari də mövcuddur.
“Bu halda tətbiq xərcləri və nəticələrin çatışmazlıqları məhsuldarlıq artımını ciddi şəkildə məhdudlaşdırır, investisiya balonu partlayır və ya sönür, nəticədə məlumat mərkəzləri boş qalır və investorlar isə kasıblaşmış vəziyyətdə qalırlar”, deyə analitiklər bildiriblər.
Daha geniş mənada onlar proqnozlaşdırırlar ki, İA “ümumi təyinatlı texnologiya” kimi öz yerini tutacaq və “elektrik kimi” digər innovasiyalar üçün baza rolunu oynayacaq.
“İA indiki səviyyədən daha da inkişaf etməsə belə, onun potensialını anlamaq, sistemlərə inteqrasiya etmək və insanların bu imkanlardan maksimum yararlanmasını təmin etmək üçün uzun illər lazım olacaq”, deyə onlar qeyd ediblər.
MONETAR.AZ
