Dünya Bankı 2025-ci il üzrə qlobal iqtisadi artım proqnozunu aşağı salıb. Yeni hesabatda qeyd olunur ki, artan ticarət gərginlikləri və proteksionist siyasətlərin güclənməsi dünya iqtisadiyyatına ciddi təzyiqlər yaradır.

Maliyyə qurumu qlobal iqtisadi artım tempini əvvəlki 2,7%-dən 2,3%-ə endirib. Bu, son 15 ilin ən zəif artım göstəricilərindən biri hesab olunur.

Ticarət siyasəti əsas risk mənbəyinə çevrilib

Dünya Bankının “Qlobal İqtisadi Perspektivlər” adlı yarımillik hesabatında bildirilir ki, ABŞ-ın hazırkı administrasiyasının tətbiq etdiyi yeni tariflər – xüsusilə Donald Trampın rəhbərliyi altında – ticarət dövriyyəsinə əhəmiyyətli zərbə vurub.

Tarif dərəcələri son bir il ərzində 3%-dən 15%-ə yüksəlib və bu, ABŞ-da son 100 ilin ən yüksək tarif səviyyəsi sayılır. Cavab olaraq Çin və digər ölkələr də qarşılıqlı tarif tədbirləri görüb.

Artım proqnozları geniş miqyasda aşağı salınıb

Hesabatda 70%-dən çox ölkə üçün proqnozlar yenidən nəzərdən keçirilib və aşağı salınıb. Əsas göstəricilər bunlardır:

• ABŞ: 2025 artım proqnozu 1,4% (əvvəlki proqnozdan 0,9 faiz bəndi az)
• Avrozonada: 0,7% artım (−0,3 bənd)
• Yaponiya: 0,7% (−0,5 bənd)
• Çin: 4,5% (dəyişməz qalıb)
• İnkişaf etməkdə olan ölkələr: 3,8% (−0,3 bənd)

Bank bildirir ki, bu artım səviyyəsi resessiya xaricindəki dövrlər üçün ən zəif nəticə kimi qeydə alınır. 2027-ci ilədək isə qlobal iqtisadi artımın orta tempi yalnız 2,5% olacaq ki, bu da 1960-cı illərdən bəri ən zəif onillik hesab olunur.

Ticarət zəifləyir, qeyri-müəyyənlik artır

Qlobal ticarət artımının da zəiflədiyi vurğulanır:

2024-cü ildə 3,4% olan ticarət artımı, 2025-ci ildə 1,8%-ə düşəcək.

Hazırkı tariflərə əlavə olaraq, ABŞ-da daha 10%-lik tarif artımı və digər ölkələrin qarşılıqlı tədbirləri baş versə, bu, əlavə 0,5 faiz bəndi artım itkisi ilə nəticələnə bilər.

Dünya Bankının sədr müavini Ayhan Köse bu qeyri-müəyyənliyi “uçuş-enmə zolağında duman” kimi təsvir edib:

“Bu duman investisiya qərarlarını ləngidir, şirkətləri gözləmə mövqeyinə çəkir. Amma dialoqun artması və süni intellektin rolu müəyyən qədər nikbinlik yaradır,” – deyə o, Reuters-ə açıqlamasında bildirib.

Ağ Ev reaksiya verir

Ağ Ev Dünya Bankının proqnozlarına tənqidi yanaşaraq bildirib ki, ABŞ iqtisadiyyatı əslində daha güclü artım nümayiş etdirir. Ağ Evin sözçüsü Kuş Desai qeyd edib ki:

• 2025-ci ilin I rübündə real biznes investisiyaları 25% artıb
• Aylıq real şəxsi gəlir 0,7% artım göstərib
• Əmək bazarı və inflyasiya göstəriciləri gözləntiləri üstələyib

Desai əlavə edib ki, Konqresdə müzakirədə olan vergi və investisiya təşviqləri paketi ABŞ iqtisadiyyatını əlavə stimulla təmin edəcək.

Ən çox zərər görənlər – yoxsul ölkələr

Hesabatda xüsusi vurğulanır ki, iqtisadi zəifləmədən ən çox zərər görənlər inkişaf etməkdə olan ölkələr və aşağı gəlirli əhalidir:

Çin istisna olmaqla, inkişaf etməkdə olan ölkələr üçün pandemiya dövründə itirilən iqtisadi dəyərin bərpası 20 ilədək çəkə bilər.

2027-ci ilədək bu ölkələrdə adambaşına düşən ÜDM səviyyəsi pandemiyadan əvvəlki dövrdən 6% aşağı olacaq.

Meksika iqtisadiyyatı ticarətə görə zərbə alır

ABŞ-la yüksək iqtisadi inteqrasiyaya malik olan Meksikanın artım proqnozu 1,3 faiz bəndi azaldılaraq cəmi 0,2%-ə endirilib. Bu, proqnozlar arasında ən kəskin azalmadır.