Onilliklər ərzində Hollivudun parıldayan işıqları qlobal kino sənayesinin şəksiz simvolu idi və Amerika blokbasterləri bütün dünyada kassada ən yüksək yer tuturdular. Bununla belə, Amerikanın nüfuzlu Bloomberg agentliyinin analitiklərinin məlumatlarından göründüyü kimi (məqalə Xarici Media tərəfindən tərcümə edilib), bu mübahisəsiz hökmranlıq dövrü başa çatmaq üzrədir. Amerika kinosu sürətlə öz yerini itirərək öz yerini dinamik inkişaf edən Asiya kino istehsalına verir. Bu tektonik dəyişikliyin ən son simvolu dünya miqyasında ən çox gəlir gətirən filmlər siyahısına daxil olan və Hollivud studiyalarının uzun müddətdir hökmranlığına meydan oxuyan “Nezha Əjdaha Kralını fəth edir” Çin cizgi filmidir.

  Statistikalar öz sözünü deyir: iyirmi il əvvəl Hollivud filmləri qlobal kassa gəlirlərinin 92%-ni təşkil edirdisə, bu gün bu rəqəm 66%-ə düşüb. Eyni zamanda, Asiya kinosunun payı təsirli şəkildə artır. Tarixdə ən çox gəlir gətirən on filmdən doqquzu hələ də Amerika istehsalı olsa da, bu elit siyahıda Çin filminin olması dönüş nöqtəsini göstərir. Maraqlıdır ki, Amerika filmləri əvvəlki kimi eyni paya malik olmasalar da, uğurları hələ də əsasən daxili bazarla məhdudlaşan Çin blokbasterlərindən daha çox xaricdə populyar olaraq qalırlar.

  Bu transformasiyanın əsas arenası son on ildə kinoteatrların sayının təxminən dörd dəfə artdığı, 90.000 ekranı ötdüyü və ölkəni bu sahədə mütləq dünya lideri edən Çin olmuşdur. Bununla belə, Hollivud bu infrastruktur bumundan tam yararlana bilmədi. Bunun bir səbəbi də Çin hökumətinin xarici filmlərin yayımı üçün kvotaları tədricən azaltmaq siyasətidir. Amerika filmləri üçün təsdiqlərin pik həddi 2018-ci ildə Donald Tramp administrasiyasının ticarət müharibəsinin başlanması ilə üst-üstə düşdü və o vaxtdan bəri giriş əngəlləndi. İkinci və bəlkə də daha vacib səbəb yerli film istehsalında keyfiyyət sıçrayışıdır. Çinli kinorejissorlar yerli tamaşaçılara mədəni baxımdan uyğun gələn və Hollivud istehsalı ilə uğurla rəqabət aparan genişmiqyaslı, möhtəşəm filmlər yaratmağı öyrəniblər.

  Cari il bu yeni reallığın bərqərar olması üçün əlamətdar il ola bilər. Sentyabrın ortalarına olan məlumata görə, "Nezha Əjdaha Kralını fəth edir" cizgi filmi dünya üzrə fenomenal 2 milyard dollar gəlir əldə edərək, ümumi qlobal kassaların təxminən 12%-ni təşkil edib və onu ilin blokbaster hit-paradlarının başında yerləşdirib. Bu kassa rəqəmləri bu yayın üç ən böyük Hollivud buraxılışının birləşmiş yekunları ilə müqayisə edilə bilər. Bununla belə, əsas fərq onun uğurunun coğrafiyasındadır. Amerika studiyaları ənənəvi olaraq gəlirlərinin 40%-ə qədərini təşkil edən beynəlxalq distribusiyaya arxalansalar da, bu Çin hiti əsaslı şəkildə fərqli bir model nümayiş etdirir. Onun kassa gəlirinin tam 98%-i Çinin daxili bazarından əldə edilib və bu, onu Şimali Amerikada əvvəlki rekord sahibi olan “Ulduz Döyüşləri: VII Epizod”u iki dəfədən çox artıraraq, vahid daxili bazarda tarixdə ən yüksək gəlir gətirən film olub.

  Beləliklə, qlobal səhnədə iki güclü, lakin əsaslı şəkildə fərqli kino sənayesi meydana çıxdı. Birləşmiş Ştatlar qlobal hitlərin istehsalında lider olaraq qalmasına baxmayaraq, onun kassa gəlirlərinin yarıdan çoxunu təşkil edən dünyanın qalan hissəsindən kritik dərəcədə asılı olaraq qalır. Çin isə öz daxili bazarının nəhəng gücünü nümayiş etdirməklə yanaşı, hazırda beynəlxalq kassa gəlirlərinə yalnız 2% etibar edir. Bu arada, Almaniya və Yaponiya kimi digər oyunçular Hollivud ilə uğurlu birgə istehsallar vasitəsilə öz yerlərini tapırlar, fransız kinosu isə Böyük Britaniya ilə ingilis dilində əməkdaşlıq vasitəsilə beynəlxalq səviyyədə tanınmağa nail olur. Ümumi mənzərə bütün dünyada kinoteatr sahiblərinin tutum problemi ilə üzləşməsi ilə daha da ağırlaşır. Məsələn, Asiyada iştirak COVID-20-dən əvvəlki 20%-dən indiki 5-10%-ə düşüb, kassa gəlirləri uğrunda mübarizəni getdikcə azalan pasta uğrunda şiddətli rəqabətə çevirib. Bloomberg qeyd edir ki, bu şəraitdə Asiya və xüsusilə Çin kinosunun yüksəlişi təkcə kassa liderliyində dəyişiklik deyil, həm də qlobal kinoda yeni, daha çoxqütblü və mürəkkəb eranın başlanğıcını göstərir.

MONETAR.AZ