ÜTT: Trampın tarifləri qlobal ticarətə

ÜTT: Trampın tarifləri qlobal ticarətə ciddi zərbə vuracaq

8 Oktyabr 2025 11:17

Ümumdünya Ticarət Təşkilatı (ÜTT) ABŞ Prezidenti Donald Trampın rəhbərliyi ilə tətbiq edilən yeni tariflərin 2026-cı ildə qlobal malların ticarətində ciddi yavaşlamaya səbəb olacağını açıqlayıb.

BBN.az təşkilata istinadən xəbər verir ki, tariflərin təsiri gözləniləndən daha gec özünü göstərəcək.

2025 üçün nikbinlik var, amma 2026 ticarət üçün çətin olacaq

ÜTT-nin yeni oktyabr proqnozuna əsasən:

2025-ci ildə qlobal malların ticarəti 2,4% artacaq. Bu, avqust ayında verilmiş 0,9%-lik proqnozdan xeyli yüksəkdir.

Lakin 2026-cı ildə ticarət artımı cəmi 0,5%-ə düşəcək. Bu, apreldə verilmiş 2,5%-lik proqnozdan ciddi şəkildə aşağıdır.

Ticarətə olan müsbət gözləntilər əsasən ABŞ-da tariflərdən əvvəl baş vermiş məhsul ehtiyatlarının yığılması və süni intellekt texnologiyalarına olan tələbatın artması ilə əlaqələndirilir.

Trampın tarifləri: 1930-cu illərdən bu yana ən yüksək səviyyədə

Donald Trampın ikinci prezidentlik dövründə ABŞ-ın effektiv tarif dərəcəsi 2,5%-dən 17%-ə yüksəlib. Bu, son yüz ildə ən yüksək göstəricidir.

Bununla belə, ÜTT-nin baş direktoru Nqozi Okonjo-İweala bildirib ki, digər ölkələrin “ölçülü və ehtiyatlı” reaksiyası bu təsirlərin qısa müddətdə güclənməsinin qarşısını alıb:

“Hazırkı sistem müəyyən qədər davamlılıq nümayiş etdirir. Amma bu, təhlükənin arxada qaldığı anlamına gəlmir. Qeyri-müəyyənlik hələ də çox yüksəkdir,” – deyə o qeyd edib.

Cənub-Cənub ticarəti və AI sektorunun artımı ümid verir

Məqalədə bildirilir ki, Cənub-Cənub ticarəti – yəni inkişaf etməkdə olan ölkələr (Afrika, Asiya və Latın Amerikası) arasındakı ticarət – 2025-ci ilin ilk yarısında 8% artım göstərib. Bu, qlobal ortalama olan 6%-dan yüksəkdir.

Həmçinin, AI texnologiyalarına bağlı malların ticarəti, o cümlədən yarımkeçiricilər və telekommunikasiya avadanlıqları, ildə 20% artım nümayiş etdirib. Bu amillər, tariflərin mənfi təsirini qismən kompensasiya edir.

Xidmət sektoru da təsirdən yayınmayacaq

ÜTT həmçinin xəbərdarlıq edir ki, tariflər yalnız malların deyil, xidmətlərin ticarətinə də mənfi təsir göstərəcək:

Qlobal xidmət ixracı 2024-cü ildə 6,8% artmışdı.

Lakin 2025-də bu göstərici 4,6%, 2026-da isə 4,4%-ə düşəcək.

Turizm və nəqliyyat kimi sahələrdə tələbin azalması bu yavaşlamaya səbəb olacaq.

Çin məhsulları yeni bazarlara yönəlir

Okonjo-İweala əlavə edib ki, Çin istehsalı olan bir çox məhsullar artıq ABŞ əvəzinə digər bazarlara yönləndirilməyə başlayıb. Bu dəyişikliklərin təsirlərini ÜTT yaxından izləyir, lakin təşkilat üzv ölkələri qanuni prosedurlara riayət etməyə çağırır.