“Critical Reviews in Food Science and Nutrition” jurnalında dərc olunmuş araşdırmada insanlarda tam göbələklərin qəbulu və onların ürək-damar xəstəlikləri biomarkerləri ilə immun sisteminə təsiri ümumiləşdirilib.
Göbələklər aşağı kalorili, lif, kalium, selen, B qrupu vitaminləri, beta-qlükan, xitin və L-ərqotioneinlə zəngindir. Ultrabənövşəyi şüalanmaya məruz qalmış göbələklərdə isə D₂ vitamini (ərgokaltsiferol) mövcuddur.
Tədqiqatda 22 araşdırma, 16 eksperimental və 6 müşahidə xarakterli təhlil olunub. Araşdırmalar iştirakçıların göbələkləri ya “öz seçdikləri pəhriz” daxilində, ya da minimal emal olunmuş, tərəvəzlə zəngin sağlam pəhriz çərçivəsində qəbul etmələrini qiymətləndirib. Klinik sınaqlar kiçik və qısa müddətli olub.
Eksperimental dozalar gündə 13–300 qram (təxminən 12 ədəd şampinьon) aralığında dəyişib və bu, orta illik istehlak səviyyəsini (təxminən 1,4–1,6 kq) xeyli üstələyib.
Alimlər lipid profili, aç qarına qlükoza, insulin, sistolik və diastolik qan təzyiqi, C-reaktiv zülal (CRP, iltihab göstəricisi) və tüpürcək sekretor immunoglobulin A (sIgA, immunitet göstəricisi) səviyyələrini qiymətləndiriblər.
Öz seçdikləri pəhrizdə göbələklərin müntəzəm qəbulu lipid profili və CRP səviyyələrini stabil şəkildə azaldıb. Sağlam pəhriz çərçivəsində isə aç qarına qlükoza səviyyəsinin azalması yalnız bir mövcud araşdırmada müşahidə olunub.
Əvvəlki məlumatlar qan təzyiqində potensial azalma göstərə bilər, lakin nəticələr hələ ilkin xarakter daşıyır. Bir neçə araşdırma göbələklərin müntəzəm qəbulu sonrası tüpürcəkdə sIgA səviyyəsinin artdığını göstərib.
Sistemli iltihabı qiymətləndirərkən, əksər araşdırmalar öz seçdikləri pəhrizdə CRP səviyyəsində əhəmiyyətli dəyişiklik aşkar etməyib; ehtimal olunur ki, fərqli göbələk növləri, doza və sınaq müddəti bu dəyişkənliyi şərtləndirib.
Göbələkləri pəhrizə tədricən, lakin müntəzəm şəkildə əlavə etmək tövsiyə olunur: gündə 75–100 qram doğranmış şəkildə adi yeməklərə qatın və ya qismən ətlə əvəz edin. Göbələkləri paxlalılar və tam taxıllarla birlikdə qəbul etmək lif və mikroelementlərin miqdarını artırmağa kömək edir.
Əvvəllər beynəlxalq bir araşdırma ultra emal olunmuş məhsulların qəbulunun beyin strukturlarına təsirini öyrənmişdi. Nəticələr göstərdi ki, bu məhsullar qida davranışı ilə bağlı beyin sahələrini dəyişdirir və həddindən artıq yemək dövrünü işə salır: nə qədər çox yeyirsən, bir o qədər çox yemək istəyirsən.
MONETAR.AZ
