Yaxın illərdə qlobal maye təbii qaz (LNG) bazarını müşahidə tarixində ən böyük genişlənmə gözləyir. Beynəlxalq Enerji Agentliyinin (BEA) hesablamalarına görə, 2025–2030-cu illər ərzində yeni ixrac güclərinin həcmi 300 milyard kubmetr olacaq. Müqayisə üçün: 2020–2024-cü illərdə bu göstərici 100 milyard kubmetrdən az, 2015–2019-cu illərdə isə 200 milyard kubmetrdən az idi. Mövcud layihələrdən tədarüklərin tədricən azalması nəzərə alınmaqla, qlobal LNG istehsal gücü 2024-cü ildəki 565 milyard kubmetrdən 2030-cu ildə 830 milyard kubmetrə yüksələcək. 2024-cü ildə dünyanın LNG tələbatı 560 milyard kubmetr təşkil edib.
Yeni güclərin təxminən yarısı ABŞ-da, dörddə biri isə Qətərdə tikilir. Kanada, Avstraliya və bir sıra digər ölkələrdə də yeni LNG zavodlarının istifadəyə verilməsi gözlənilir. BEA-nın qeyd etdiyi kimi, yeni həcmlərin təxminən 75%-i çevik, yəni konkret təyinat nöqtəsinə sərt şəkildə bağlı olmayan tədarüklərdən ibarət olacaq.
2015-ci ildən etibarən LNG istehlakı boru ilə nəql olunan qazın tələbatını iki dəfə üstələyir. LNG bazarının inkişafı qlobal ticarətin coğrafiyasını genişləndirərək ixracatçılar üçün yeni istiqamətlər yaradıb.
Ekspertlər hesab edirlər ki, 2030-cu ilə qədər LNG təklifi tələbatdan daha sürətli artacaq. Proqnozlara görə, qlobal tələb 560 milyon ton (772,8 milyard kubmetr) səviyyəsinə çata bilər. Daha yüksək ssenariyə görə isə bu göstərici 580–630 milyon ton (800–869 milyard kubmetr) ola bilər. Eyni zamanda, qlobal təklifin 650–670 milyon ton səviyyəsinə çatacağı, yəni tələbi 3–15,5% üstələyəcəyi gözlənilir. İstehlakın əsas artım mənbəyi Asiya, xüsusilə Çin və Hindistan, həmçinin Cənubi və Cənub-Şərqi Asiyanın inkişaf edən bazarları olacaq. Avropa da hələlik əsas idxal istiqaməti olaraq qalır, lakin orta müddətli perspektivdə burada tələbin dayanması və ya azalması mümkündür.
Təklif artığının qiymətlərə təzyiq göstərməsi gözlənilir. Ekspertlərin qiymətləndirmələrinə görə, növbəti 3–5 il ərzində Avropa və Asiyada spot qiymətlər 1 milyon BTU üçün 8–9 dollar (1000 kubmetr üçün 286–321 dollar) səviyyəsində sabitləşəcək. 2030-cu ilə qədər isə spot qiymətlərin 1000 kubmetr üçün 250 dollara qədər düşməsi mümkündür.
ABŞ və Qətər qlobal təklifin əsas artım lokomotivləri olacaq. ABŞ bazar payını 21%-dən 30%-ə qədər yüksəldə bilər, Qətərin payı isə təxminən 19% səviyyəsində qalacaq. Rusiya üçün əsas çətinlik Avropa İttifaqının tətbiq etdiyi embarqodur ki, bu da tədarüklərin yenidən yönləndirilməsini və LNG tanker donanmasının genişləndirilməsini tələb edir. Çin isə ən perspektivli bazarlardan biri olaraq qalır: 2024-cü ildə Rusiyanın Çinə LNG tədarükü 3% artaraq 8,3 milyon tona çatıb, sentyabr–oktyabr aylarında isə aylıq rekord 1,3 milyon ton səviyyəsində olub.
Artan rəqabətə baxmayaraq, Rusiya LNG tədarükləri həm Avropada, həm də Asiyada yüksək iqtisadi rəqabət qabiliyyətini qoruyur.
MONETAR.AZ
