Nadir torpaq elementləri müasir texnologiyanın əsas sütunlarından biridir. Bu elementlər elektrikli nəqliyyat vasitələrindən külək turbinlərinə, smartfonlardan dəqiq hərbi sistemlərə qədər geniş spektrdə istifadə olunur və onların strateji əhəmiyyəti getdikcə artır.
Qlobal bazarda Çin həm ən böyük istehsalçı, həm də ən böyük ehtiyat sahibi kimi həlledici rol oynayır. Buna görə də ABŞ və digər inkişaf etmiş ölkələr nadir torpaq elementləri üzrə asılılıqlarını azaltmaq, yerli hasilatı artırmaq və müttəfiqlərlə əməkdaşlığı gücləndirmək istiqamətində addımlar atırlar.
ABŞ Geoloji Xidmətinin (USGS) məlumatlarına əsaslanan son hesabat göstərir ki, bu kritik resurslar dünyada yalnız bir neçə ölkədə cəmləşib. Çin 44 milyon ton ehtiyatla qlobal bazarın təxminən yarısına sahibdir, Braziliya 21 milyon tonla ikinci sıradadır, ABŞ isə cəmi 1,9 milyon ton – yəni qlobal ehtiyatların təxminən 2 faizini saxlayır.
Ən böyük ehtiyatlara malik ölkələr:
-
Çin – 44 mln ton
-
Braziliya – 21 mln ton
-
Hindistan – 6,9 mln ton
-
Avstraliya – 5,7 mln ton
-
Rusiya – 3,8 mln ton
-
Vyetnam – 3,5 mln ton
-
ABŞ – 1,9 mln ton
-
Qrenlandiya – 1,5 mln ton
Bu elementlər elektrikli nəqliyyat vasitələrinin mühərriklərindən tutmuş külək turbinlərinə, smartfonlardan dəqiq hərbi sistemlərə qədər geniş spektrdə istifadə olunur və müasir texnologiya üçün kritik əhəmiyyət kəsb edir.
Çin həm ən böyük istehsalçı, həm də ən böyük ehtiyat sahibi kimi qlobal təchizat zəncirində həlledici rol oynayır. Bu səbəbdən bir çox inkişaf etmiş ölkələr, o cümlədən ABŞ, Çinə olan asılılıqlarını azaltmağa çalışır. ABŞ administrasiyası son aylarda yerli hasilat layihələrini dəstəkləməyə, icazə proseslərini sadələşdirməyə və müttəfiqlərlə əməkdaşlığı genişləndirməyə başlayıb.
Oktyabr ayında ABŞ Prezidenti Donald Tramp və Çin Prezidenti Si Cinpin arasında danışıqlarda gömrük rüsumlarının azaldılması və Çin tərəfindən nadir torpaq ixracının davam etdirilməsi ilə bağlı razılaşma əldə olunub.
Yeni potensial mərkəzlər:
Afrika və Arktik bölgələri də diqqət mərkəzinə düşür. Xüsusilə:
-
Tanzaniya (890 min ton)
-
Cənubi Afrika (860 min ton)
-
Qrenlandiya (1,5 milyon ton) bu sahədə gələcəkdə strateji oyunçulara çevrilə bilər.
Monetar.az
